Kościelisko to tatrzańska wieś, którą zdecydowanie warto odwiedzić. I choć cieszy się ona ogromną popularnością, to koniecznie warto dowiedzieć się o niej czegoś nowego. Zapraszamy do lektury.
Kościelisko — co to za miejscowość?
Kościelisko to wieś koło Zakopanego, która kiedyś tworzyła z nim jedną osadę. Dopiero od lat 70. XX wieku rozrosła się ona o kolejne, leżące w okolicy wsie: Witów, Chochołów, a także Dzianisz. W ten sposób powstała odrębna gmina. Kolejne dziesięciolecia to czas nowych przeobrażeń administracyjnych. Ostatecznie gmina Kościelisko składa się z trzech wsi: Kościeliska, Witowa i Dzianisza. Niniejszy artykuł dedykujemy oczywiście tej pierwszej wsi.
Kościelisko jest podzielone na tzw. polany, których jest aż 21. To także bogata historia hutnictwa i górnictwa. Nie wszyscy wiedzą, że popularna Droga pod Reglami była kiedyś szlakiem prowadzącym do huty w Kuźnicach. W Kościelisku wypoczywały takie osobistości jak Marszałek Józef Piłsudski, a także Ignacy Mościcki i Stanisław Wojciechowski.
Historia Kościeliska
Skąd wzięła się nazwa wsi? Według badaczy jej pochodzenie jest dosyć złożone. Kościelisko oznacza bowiem miejsce, gdzie stał kościół. W tamtych latach nazewnictwo często nawiązywało do ważnych obiektów na terenie wsi, a kościół zdecydowanie był takim miejscem. W wielu naukowych opracowaniach podkreśla się również, że nazwa ta pochodzi od Doliny Kościeliska. Nawiasem mówiąc, jest to dość rzadki przypadek, aby miejscowość „dziedziczyła” nazwę po regionie geograficznym.
Historia wsi sięga XVII wieku, kiedy to na jej obszarze funkcjonowały pierwsze osady pasterskie. Nieco później powstała tu tzw. Droga Żelazna, która zaopatrywała pobliskie huty w surowiec. W wieku XVIII okolice Kościeliska nazywano państwem. Z kolei w okresie międzywojennym nazwa tej „bramy do Tatr Zachodnich” była odmieniana w liczbie mnogiej (Kościeliska).
Rozwój turystyczny i kulturowy Kościeliska
Już na początku XX wieku odkryto, że Kościelisko to idealne miejsce dla turystów. Początki tutejszej turystyki przypadają mniej więcej na 1902 roku, kiedy to na Gubałówce powstało pierwsze sanatorium dla chorych na gruźlicę. Nie wszyscy wiedzą, że w radzie nadzorczej zarządzającej obiektem zasiadali m.in. Maria Curie-Skłodowska, Ignacy Paderewski i Henryk Sienkiewicz.
Wieś ma też spory dorobek kulturowy. Na terenie wsi znajduje się Dom Ludowy, który chroni zabytki związane z historią tej niezwykłej osady. Z Kościeliska wywodzą się takie osobistości lokalnej kultury jak Andrzej Tylka-Suleja i Stanisław Nędza-Kubiniec oraz Jan Krzeptowski-Sabała.
Potencjał turystyczny Kościeliska
Nie da się zaprzeczyć, że właśnie w Kościelisku można zobaczyć najpiękniejsze panoramy Tatr. W okolicy leżą najsłynniejsze, tatrzańskie doliny:
- Dolina Chochołowska,
- Dolina Kościeliska,
- Dolina Małej Łąki,
- Dolina Lejowa.
Kościelisko to miejsce, od którego warto rozpocząć swoją przygodę z tatrzańskimi szlakami. Znajdują się tu malownicze trasy spacerowe, które oswajają człowieka z klimatem górskich wędrówek. Na terenie miejscowości znajdują się też przepiękne trasy rowerowe. To idealne miejsce dla osób ceniących sobie aktywny wypoczynek.
Kościelisko to doskonała baza wypadowa na wycieczki w góry. Tuż obok znajduje się TPN, którego granicę wytycza m.in. dawna Droga Żelazna, czyli Droga Pod Reglami. Co ciekawe, najbliższe wejścia do Tatrzańskiego Parku Narodowego znajdują się dosłownie „rzut kamieniem”. Pierwsza z bram znajduje się w zachodniej części Kościeliska, czyli na terenie Doliny Kościeliskiej, a druga — w jego zachodniej części, czyli na terenie Doliny Małej Łąki.
Kościelisko — co trzeba zobaczyć?
W Kościelisku znajduje się kilka ciekawych zabytków sztuki sakralnej. Jednym z nich jest kaplica Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na Prędówce, która jest chyba najpiękniej położonym obiektem tego typu w Polsce. Można tu wejść pieszo lub wjechać autem, choć — ostrzegamy — wjazd wymaga solidnego wciśnięcia pedału gazu.
Jak dotrzeć do tejże kaplicy? Punktem orientacyjnym jest drewniany kościół w Kościelisku, za którym należy skręcić w prawo. Tuż za tym skrętem (około 50 metrów dalej) należy… ponownie skręcić w prawo. Dalej pozostaje nam już tylko solidna (choć wąska) asfaltowa droga. Co ciekawe, niedawno kaplicę poddano gruntownej restauracji.
Jak Kościelisko pielęgnuje lokalne tradycje?
Kościelisko to gmina, której mieszkańcy w szczególny sposób pielęgnują lokalne tradycje. Wiedza o lokalnych zwyczajach jest tu przekazywana z pokolenia na pokolenie. Nawet małe dzieci uczy się tu szacunku do stroju góralskiego. Dziś pielęgnuje się tu hafciarstwo, kowalstwo, a także hutnictwo i malarstwo na szkle. To idealne miejsce dla osób, które chcą zagłębić się w lokalnym folklorze. Działa tu mnóstwo rodzimych zespołów, których twórczość nawiązuje do starych, góralskich tradycji.
Muzykę góralską można tu usłyszeć na regionalnych imprezach, a także na ślubach, pogrzebach i innych okolicznościowych wydarzeniach. O jakich imprezach mowa?
- Polaniorski Osod — to impreza kulturalna, która nawiązuje do najlepszych tradycji pasterskich.
- Święto Lasu — to ważne, kulturalne wydarzenie, które nawiązuje do pracy drwali w lasach.
- Przednówek — nawiązujący do wielu góralskich zwyczajów związanych z okresem wczesnej wiosny.
Jak dojechać do Kościeliska?
Dojazd do Kościeliska może być prawdziwą drogą przez mękę. A to dlatego, że najłatwiej jechać do niego słynną zakopianką, która niestety jest często zakorkowana. Jeśli chcemy sobie skrócić drogę, nie wybierajmy trasy przez centrum Zakopanego. Dużo lepszym rozwiązaniem jest skręcenie w Rabce-Zdroju na Rabę Wyżną i Czarny Dunajec. Dalej droga wiedzie już prosto aż do samego Kościeliska. Przejeżdżając przez Chochołów, możemy na chwilę zawitać na Słowacji. Tamtejsze przejście graniczne znajduje się tuż obok głównej trasy wiodącej nas do miejsca docelowego.
Jak widać, Kościelisko to miejsce, w którym łączą się przepiękne tradycje, malownicze szlaki, a także bogata architektura i najpiękniejsze widoki w całych Tatrach. Teraz już wiecie, dlaczego najbliższy urlop warto zaplanować właśnie tam.
